Standart Penetrasyon Testi (SPT)
Zeminin mukavemet ve yoğunluğunu değerlendirmek ve örselenmiş örnek almak amacıyla sondaj kuyusu içinde (yerinde – in situ) yapılan bir dinamik kesme deneyidir. Deneyde standart bir sempler zemine sokulmaya çalışılarak zeminin bu sokulmaya karşı gösterdiği direnç bazı hesaplamalarla saptanabilmektedir.
Kohezyonsuz zeminlerden standart ve klasik numune alıcılarla örselenmemiş örnek almak hemen hemen olanaksız olduğu için bu tip zeminlerin mühendislik özellikleri laboratuar deneyleri ile belirlenememekte, bu yüzden bu tür zeminlerde SPT gibi arazi deneyleri tercih edilmektedir. Deney öncelikle kohezyonsuz zeminlerin izafi yoğunluklarını belirlemek için geliştirilmiş olup daha sonraları yumuşak killerde de uygulanmakla birlikte, killi zeminlerin deneyde belirlenen dinamik özelliklerine ilişkin sonuçlar pek güvenilir olmamaktadır.
Standart Penetrasyon Testinin Amacı;
Kohezyonsuz zeminlerin izafi yoğunluklarını belirlemek,
Sığ temeller için zeminlerin taşıma kapasitelerinin hesaplanması,
Zeminlerin indeks özelliklerini belirlemeye yönelik laboratuar deneyleri için örselenmiş örnek almak,
Kumların sıkıştırılma (kompaksiyon) derecelerinin belirlenmesinde ve sıvılaşma potansiyelinin değerlendirilmesidir.
Standart Penetrasyon Testinden elde edilen verilerin zeminlerin diğer özellikleri ile karşılaştırılması sonucunda;
Kumların içsel sürtünme açısı (Ø),
Killerin drenajsız kesme mukavemeti (Cu),
Killerin hacimsel sıkışma indisi (mv) ve
Kumların elastisite modülü (Es)
gibi parametreler de dolaylı olarak tahmin edilebilmektedir.
SPT Deneyinin Uygulama Alanları
• Yapı temellerinin taşıma gücü hesaplamalarında,
• Kumlu zeminlerde inşa edilen temellerin oturma miktarının pratik olarak belirlenmesinde,
• Sıvılaşma potansiyelinin değerlendirilmesinde ,
• Zeminlerin rölatif yoğunluğunun belirlenmesinde,
• Zeminin içsel sürtünme açısının tahmininde,
• Kohezyonlu zeminlerde tek eksenli basınç dayanımının yaklaşık olarak tahmininde uygulanır.
